Δυστυχώς, ορισμένες παθολογικές καταστάσεις της σπονδυλικής στήλης, παρά τις επαναλαμβανόμενες προσπάθειες συντηρητικής αντιμετώπισης, δεν υποχωρούν. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα δυσάρεστα συμπτώματα όπως ο πόνος, το μούδιασμα, η μυϊκή αδυναμία και αρκετά άλλα να κάνουν «κατάληψη» στην καθημερινότητα του ασθενούς και να δυσχεραίνουν όλο και περισσότερο την ποιότητα της ζωής του. Εφόσον διαπιστωθεί ότι τα συντηρητικά μέτρα αντιμετώπισης αποτυγχάνουν να δώσουν λύση στο πρόβλημα, τον τελικό λόγο έχει η χειρουργική επέμβαση. Μια από τις πιο διαδεδομένες (και συνάμα παρεξηγημένες) επεμβάσεις σπονδυλικής στήλης είναι η σπονδυλοδεσία.

Τι είναι η σπονδυλοδεσία;

Η σπονδυλοδεσία είναι η χειρουργική επέμβαση η οποία πραγματοποιείται για την θεραπεία διαφόρων παθήσεων της σπονδυλικής στήλης. Ο όρος «σπονδυλοδεσία» προέρχεται από τις λέξεις «σπόνδυλος» και «δένω» και αναφέρεται στη χειρουργική ένωση δύο ή περισσότερων σπονδύλων μεταξύ τους. Η επέμβαση στοχεύει στη μόνιμη σταθεροποίηση δύο ή περισσότερων σπονδύλων μέσω της επίτευξης οστικής συνένωσης. Με αυτό τον τρόπο μιμείται τη φυσιολογική επούλωση ενός κατάγματος βασιζόμενη στην τοποθέτηση οστικού μοσχεύματος ανάμεσα στους σπονδύλους. Παράλληλα, τοποθετούνται μεταλλικά εμφυτεύματα, όπως ράβδοι και κοχλίες, για τη διατήρηση της ακινητοποίησης μέχρι την πλήρη πώρωση. Ο στόχος είναι η δημιουργία ενός ενιαίου, σταθερού τμήματος σπονδυλικής στήλης που δεν επιτρέπει την παθολογική και επώδυνη κινητικότητα.

Μέσω της διαδικασίας αυτής, εξαλείφεται κάθε παθολογική κινητικότητα μεταξύ των σπονδύλων, μειώνοντας ή εξαλείφοντας τον πόνο που απορρέει από αυτήν. Το αποτέλεσμα είναι η δημιουργία ενός ενιαίου και σταθερού τμήματος της σπονδυλικής στήλης, μια διαδικασία που προσομοιάζει τη φυσική διαδικασία πώρωσης ενός κατάγματος.

Παρόλο που η τεχνική αυτή έχει αποτελέσει αντικείμενο επιστημονικής αντιπαράθεσης, θεωρείται πλέον ακρογωνιαίος λίθος στην αντιμετώπιση σοβαρών παθήσεων της σπονδυλικής στήλης, οι οποίες προκαλούν αστάθεια, παραμόρφωση ή χρόνιο πόνο.

Ενδείξεις για σπονδυλοδεσία

Η επέμβαση σπονδυλοδεσίας ενδείκνυται σε περιπτώσεις:

Σπονδυλικής αστάθειας, συχνά συνεπεία τραυματισμών, εκφυλιστικών νόσων, ή αποσταθεροποίησης μετά από χειρουργείο.
Σπονδυλολίσθησης, όπου υπάρχει ολίσθηση ενός σπονδύλου επί ενός άλλου, γεγονός που προκαλεί πόνο, νευρολογικά συμπτώματα και αστάθεια. Η χειρουργική σταθεροποίηση της σπονδυλικής στήλης μπορεί να αποτρέψει περαιτέρω επιδείνωση και να ανακουφίσει από την πίεση των νευρικών ριζών.
Παραμορφώσεων της σπονδυλικής στήλης όπως η σκολίωση και η κύφωση, όπου απαιτείται η αποκατάσταση της ισορροπίας Η σπονδυλοδεσία ενδείκνυται όταν οι παραμορφώσεις είναι προοδευτικές ή προκαλούν σοβαρή αισθητική ή λειτουργική επιβάρυνση.
Υποτροπιάζουσας δισκοκήλης ή σοβαρής εκφύλισης μεσοσπονδύλιων δίσκων, που δεν ανταποκρίνονται στη συντηρητική ή στην ελάχιστα επεμβατική θεραπεία.
Καταγμάτων ή ογκολογικών βλαβών, τα οποία έχουν προκαλέσει καταστροφή της δομικής ακεραιότητας των σπονδύλων και της ανατομικής ακεραιότητας της σπονδυλικής στήλης. Η επέμβαση σε αυτή την περίπτωση αποσκοπεί στην πρόληψη νευρολογικών επιπλοκών και την αποκατάσταση της μηχανικής σταθερότητας.
Προηγούμενων επεμβάσεων όπως ευρείας έκτασης πεταλεκτομές, όπου η χειρουργική επέμβαση διαταράσσει τη σταθερότητα της σπονδυλικής στήλης. Σε αυτή την περίπτωση, η αποκατάσταση της σταθερότητας μέσω σπονδυλοδεσίας κρίνεται αναγκαία.

Χειρουργικές τεχνικές

Η σπονδυλοδεσία μπορεί να εκτελεστεί με διάφορες προσπελάσεις:

Πρόσθια (anterior), η οποία εφαρμόζεται συχνά σε παθήσεις της αυχενικής και της οσφυϊκής μοίρας (π.χ. ALIF).
Οπίσθια (posterior), ευρέως χρησιμοποιούμενη μέθοδος, ιδίως για αποσυμπιέσεις (π.χ. PLIF, TLIF).
Πλάγια (lateral), όπως η τεχνική LLIF για οσφυϊκή σπονδυλοδεσία με περιορισμένο τραύμα.

Σύγχρονες ελάχιστα επεμβατικές προσεγγίσεις

Η χρήση της νευροπλοήγησης, της ρομποτικής υποβοήθησης και της διεγχειρητικής παρακολούθησης έχει αναβαθμίσει τις δυνατότητες, της ασφάλειας και της ακρίβειας στη χειρουργική επέμβαση της σπονδυλοδεσίας. Ιδιαίτερα σημαντική είναι η εισαγωγή της διαδερμικής σπονδυλοδεσίας, μέσω της οποίας αποφεύγονται οι εκτεταμένες τομές και η αποκόλληση των μυών. Οι ασθενείς βιώνουν μικρότερη απώλεια αίματος, λιγότερο πόνο και ταχεία ανάρρωση. Η τεχνική αποτελεί παράδειγμα σύγχρονης, ελάχιστα επεμβατικής μεθόδου που μπορεί να προσφέρει ταυτόχρονα αποσυμπίεση και σταθεροποίηση μέσω μικρών τομών.

Υλικά και νεότερες εξελίξεις

Τα σύγχρονα εμφυτεύματα περιλαμβάνουν κοχλίες και ράβδους από κράματα τιτανίου, καθώς και ειδικούς κλωβούς οι οποίοι είναι βιοσυμβατοί και επιτρέπουν την αναγέννηση του οστικού ιστού. Οστικά μοσχεύματα, είτε από τον ίδιο τον ασθενή είτε από δότη, χρησιμοποιούνται για την επίτευξη της συνένωσης των σπονδύλων.

Πιθανές επιπλοκές και τρόποι διαχείρισης

Παρά την αποτελεσματικότητα της σπονδυλοδεσίας, η επέμβαση μπορεί να επιφέρει επιπλοκές. Νευρολογικές βλάβες, λοιμώξεις, αιματώματα, ψευδάρθρωση και μηχανική αστοχία των εμφυτευμάτων είναι πιθανές επιπλοκές, αν και σπάνιες. Η προσεκτική προεγχειρητική αξιολόγηση, η χρήση της τεχνολογίας όπως η νευροπλοήγηση και η ρομποτική πλοήγηση, καθώς και η εμπειρία του χειρουργού μειώνουν σημαντικά τους σχετικούς κινδύνους.

Αποκατάσταση και μετεγχειρητική φροντίδα

Η αποκατάσταση μετά από μια σπονδυλοδεσία εξαρτάται από την τεχνική που εφαρμόστηκε, την ηλικία και την φυσική κατάσταση του ασθενούς. Συνήθως, η κινητοποίηση γίνεται εντός 24 ωρών, με ή χωρίς τη χρήση κηδεμόνα ή ζώνης. Η φυσικοθεραπεία παίζει καθοριστικό ρόλο στην ενδυνάμωση των παρασπονδυλικών μυών και στη βελτίωση της κινητικότητας. Η επιστροφή σε καθημερινές δραστηριότητες είναι σταδιακή, και η πλήρης αποκατάσταση μπορεί να διαρκέσει από εβδομάδες έως μερικούς μήνες, ανάλογα με την έκταση της επέμβασης. Η ακτινολογική παρακολούθηση είναι απαραίτητη για να επιβεβαιωθεί η επιτυχής συνένωση των σπονδύλων.

Συμπερασματικά, η σπονδυλοδεσία, αν και παρεμβατική, είναι συχνά η μοναδική λύση για τη οριστική και δια βίου θεραπεία παθήσεων της σπονδυλικής στήλης που προκαλούν σοβαρή δυσλειτουργία. Η επιλογή του κατάλληλου τύπου επέμβασης, η σωστή χρήση των σύγχρονων επιτευγμάτων της τεχνολογίας και η εξειδίκευση του χειρουργού συμβάλλουν στην ελαχιστοποίηση των επιπλοκών και στη βελτίωση της ποιότητας ζωής των ασθενών. Ο Ορθοπαιδικός Χειρουργός στην Αθήνα – Χειρουργός Σπονδυλικής Στήλης Δρ. Μάριος Λυκίσσας χρησιμοποιεί ότι πιο σύγχρονο παγκοσμίως για τη διευκόλυνση της εκτέλεσης της σπονδυλοδεσίας και την επίτευξη των βέλτιστων αποτελεσμάτων όπως το ρομποτικό σύστημα Excelsius GPS, τη διεγχειρητική πλοήγηση O-arm/Navigation ΙΙ και τη διεγχειρητική νευροφυσιολογική παρακολούθηση. Τα συστήματα αυτά ιδιαίτερα σε συνδυασμό προσφέρουν εξαιρετική ευκολία και ακρίβεια στην τοποθέτηση εμφυτευμάτων και μειώνουν σημαντικά τον κίνδυνο νευρολογικής βλάβης, ενώ παράλληλα επιτυγχάνουν εντυπωσιακά αποτελέσματα τόσο αισθητικά όσο και λειτουργικά.