Σκολίωση

Η σκολίωση συνιστά μια σύνθετη διαταραχή της σπονδυλικής στήλης που χαρακτηρίζεται από μια μη φυσιολογική πλάγια καμπυλότητα της σπονδυλικής στήλης. Η ανάπτυξη της σπονδυλικής στήλης μπορεί να διαφέρει από παιδί σε παιδί και από έφηβο σε έφηβο, με τις μικρές κυρτώσεις να αποτελούν μία φυσιολογική παραλλαγή της ανατομίας της σπονδυλικής στήλης. Ωστόσο, η πολύπλοκη φύση της και η ταχεία σε ορισμένες περιπτώσεις εξέλιξή της χρήζουν στοχευμένης αξιολόγησης από ειδικό.

Τι είναι η σκολίωση;

Η σκολίωση είναι μια σύνθετη τρισδιάστατη παραμόρφωση της σπονδυλικής στήλης και του κορμού, η οποία προκαλεί μια εμφανή στρέβλωση του φυσιολογικού σχήματός τους. Αυτή η πάθηση διακρίνεται από μια ποικιλία παραμορφώσεων, οι οποίες εκδηλώνονται κυρίως μέσω της πλάγιας κλίσης και της στροφής των σπονδύλων, καθώς και της αλλαγής στα κανονικά κυρτώματα της σπονδυλικής στήλης, όπως είναι η κύφωση και η λόρδωση, επηρεάζοντας την ανατομία σε τρία διαφορετικά επίπεδα.

Η παραμόρφωση αυτή ορίζεται ως σκολίωση όταν η κλίση της σπονδυλικής στήλης υπερβαίνει τις 10 μοίρες. Το οπτικό αποτέλεσμα της σκολίωσης μπορεί να παρουσιάζεται με καμπύλες σε μορφή S ή C, ενώ σε ορισμένες περιπτώσεις, ειδικά στην ιδιοπαθή μορφή της νόσου που είναι πιο συχνή σε κορίτσια κατά την προεφηβική ηλικία, μπορεί επιπλέον να παρατηρηθεί στροφή της σπονδυλικής στήλης γύρω από τον επιμήκη άξονά της, καθώς και δυνητικές αλλοιώσεις στις πλευρές και το θωρακικό τοίχωμα. Η πάθηση μπορεί να εξελιχθεί είτε βραχέως, είτε ταχέως, ανάλογα με την ηλικία του παιδιού και την υποκείμενη παθολογία που μπορεί να σχετίζεται με τη σκολίωση. Συνεπώς, η συνεχής και προσεκτική παρακολούθηση του εκάστοτε ασθενούς κρίνεται αναγκαία για την προσαρμογή της θεραπείας ανάλογα με τις εξελισσόμενες ανάγκες.

Αναγνωρίζοντας τη σοβαρότητα και την πολυπλοκότητα της σκολίωσης, η διάγνωση και η θεραπεία απαιτούν απόλυτη προσοχή, προκειμένου να μετριαστούν επιτυχώς οι δυσμενείς επιπτώσεις που δυνητικά προκαλεί η πάθηση και να βελτιωθεί η ποιότητα ζωής των ασθενών. Η προσοχή στη σύνθετη φύση της πάθησης είναι βασικός παράγοντας για την επιτυχή διαχείριση αυτής και παρέχει τη βάση για την εφαρμογή του κατάλληλου θεραπευτικού σχεδίου.

Τύποι & αίτια σκολίωσης

Η σκολίωση ταξινομείται ευρέως σε διακριτούς τύπους, καθένας από τους οποίους ορίζεται από την υποκείμενη αιτιολογία. Αρχικά, ο πιο διαδεδομένος τύπος της πάθησης είναι η ιδιοπαθής σκολίωση, η οποία εμφανίζεται χωρίς να υφίσταται κάποια αναγνωρίσιμη υποκείμενη αιτία. Αν και θεωρείται ότι είναι γενετικά καθοριζόμενη, η πραγματική της αιτία παραμένει άγνωστη και πιστεύεται ότι οφείλεται σε έναν συνδυασμό πολλών παραγόντων. Χαρακτηρίζεται από μια κύρτωση της σπονδυλικής στήλης μεγαλύτερη των 10° χωρίς να εμφανίζει συμπτώματα, όπως για παράδειγμα πόνο. Η ιδιοπαθής σκολίωση ταξινομείται περαιτέρω με βάση την ηλικία έναρξης σε βρεφική (0-3 ετών), νεανική (4-10 ετών), εφηβική (11-18 ετών) και σκολίωση των ενηλίκων (>18 ετών). Η εφηβική ιδιοπαθής σκολίωση τείνει να εμφανίζεται συχνότερα σε κοπέλες.

Σε σπανιότερες περιπτώσεις, παρατηρείται η συνδρομική σκολίωση, η οποία αποτελεί μια ξεχωριστή ομάδα των παθήσεων της σπονδυλικής στήλης. Ασθένειες όπως το σύνδρομο Marfan, το σύνδρομο Ehlers – Danlos , η ατελής οστεογένεση, η νευροϊνωμάτωση, το σύνδρομο Prader-Willi, η αρθρογρύπωση και το σύνδρομο Riley-Day είναι μερικά από τα σύνδρομα που συνοδεύονται από σκολίωση.

Άλλος ένας τύπος σκολίωσης είναι η συγγενής, η οποία υπάρχει από την γέννηση. Αυτή αποδίδεται στη μη φυσιολογική ανάπτυξη της σπονδυλικής στήλης του εμβρύου κατά την κύηση. Αυτό συμβαίνει όταν οι σπόνδυλοι έχουν σχηματιστεί εν μέρει (ημισπόνδυλος) ή έχουν συνενωθεί από την μια ή και τις δυο πλευρές τους (οστική μπάρα).

Στους τύπους της σκολίωσης συμπεριλαμβάνεται και η νευρομυϊκή σκολίωση, η οποία εμφανίζεται εξαιτίας διαταραχών που πλήττουν τους μύες που παρέχουν στήριξη στη σπονδυλική στήλη. Η νευρομυϊκή σκολίωση παρατηρείται συχνά σε άτομα με παθήσεις όπως η εγκεφαλική παράλυση, η μυϊκή δυστροφία, η μυϊκή ατροφία της σπονδυλικής στήλης ή σε περίπτωση τραυματισμού του νωτιαίου μυελού. Η καμπυλότητα της σπονδυλικής στήλης σε αυτόν τον τύπο σκολίωσης είναι συχνά πιο σοβαρή και προοδευτική.

Εάν η σκολίωση εκδηλωθεί για πρώτη φορά στην ενήλικο ζωή , γίνεται πλέον λόγος για τον εκφυλιστικό τύπο της πάθησης, ο οποίος προκύπτει, όπως υποδηλώνει και το όνομα, εξαιτίας των εκφυλιστικών αλλαγών στους μεσοσπονδύλιους δίσκους και τις αρθρώσεις που παρουσιάζονται καθώς τα χρόνια περνούν.

Συμπτώματα και διάγνωση σκολίωσης

Η σκολίωση είναι συχνά ασυμπτωματική στα αρχικά της στάδια, ιδιαίτερα σε ήπιες περιπτώσεις. Καθώς η κατάσταση εξελίσσεται, οι ορατές ενδείξεις και τα συμπτώματα μπορεί να περιλαμβάνουν:

Μια εμφανή κυρτότητα στη σπονδυλική στήλη όταν κανείς την παρατηρεί από πίσω
Κλίση του κεφαλιού προς τη μία πλευρά
Ασυμμετρία στο ύψος των ώμων (ο ένας είναι πιο ψηλά από τον άλλο)
Το ένα ισχίο βρίσκεται σε υψηλότερη θέση σε σύγκριση με το άλλο
Η μέση κλίνει ελαφρώς προς μία πλευρά με την εμφάνιση πτυχώσεων στο δέρμα σε αυτό το σημείο.
Η μία ωμοπλάτη προεξέχει σε σχέση με την άλλη
Δυσκαμψία στην πλάτη
Πόνος στην πλάτη ή τη μέση
Νευρολογικά συμπτώματα όπως μούδιασμα στα πόδια λόγω πίεσης νευρικών στοιχείων
Αναπνευστικά και καρδιακά προβλήματα λόγω πίεσης της θωρακικής κοιλότητας στις σοβαρότερες των περιπτώσεων

Για την επιβεβαίωση της διάγνωσης, η ακτινολογική εξέταση για πιθανή σκολίωση κρίνεται σκόπιμη. Η ακτινογραφία της σπονδυλικής στήλης επιβεβαιώνει την ύπαρξη και την έκταση της παραμόρφωσης. Κατά τη διάρκεια της συγκεκριμένης απεικονιστικής εξέτασης διενεργείται μέτρηση της γωνίας της σκολίωσης (γωνία Cobb). Εάν κριθεί απαραίτητο, συνήθως λόγω υποψίας πίεσης νευρικών δομών, ενδέχεται να πραγματοποιηθούν πρόσθετες εξετάσεις, όπως η μαγνητική τομογραφία.

Επιλογές θεραπείας για τη σκολίωση

Οι επιλογές θεραπείας για τη σκολίωση είναι απόλυτα εξατομικευμένες, με βάση την έκταση και την υποκείμενη αιτία της πάθησης, την ηλικία του ασθενούς και το ρυθμό εξέλιξής της. Σε ήπιες περιπτώσεις, μπορεί να μη συσταθεί κάποια θεραπεία, παρά μόνο η τακτική παρακολούθηση με ακτινολογική απεικόνιση κάθε 6-12 μήνες προκειμένου να διαπιστωθεί τυχόν επιδείνωση. Σε περιπτώσεις εφηβικής ιδιοπαθούς σκολίωσης που είτε παρατηρείται επιδείνωση ή η κλίση της καμπύλης υπερβεί ένα συγκεκριμένο νούμερο (συνήθως αυτό των 20 – 25 μοιρών), μπορεί να συσταθεί η εφαρμογή ειδικού κηδεμόνα. Ο κηδεμόνας μπορεί να βοηθήσει στην πρόληψη περαιτέρω επιδείνωσης της καμπύλης, ωστόσο δεν προσφέρει κανένα αποτέλεσμα σε ενήλικες ασθενείς οι οποίοι έχουν ήδη ολοκληρώσει την σκελετική τους ανάπτυξη.

Εάν η σκολίωση εξελίσσεται ραγδαία και φτάσει ή ξεπεράσει τις 45°, πλέον ενδείκνυται η χειρουργική επέμβαση ανεξαρτήτως της ηλικίας του παιδιού ή του εφήβου. Για κάθε ηλικία υπάρχουν ειδικές επεμβάσεις που επιτρέπουν την ανάπτυξη του κορμού και του θώρακα. Παρόλο που το 2 έως 3% των εφήβων θα διαγνωστεί με εφηβική ιδιοπαθή σκολίωση, λιγότερο από το 10% αυτών θα χρειαστεί οποιαδήποτε μορφής χειρουργική επέμβαση. Εφόσον χρειαστεί ωστόσο χειρουργική επέμβαση, αυτή έχει ως σκοπό να διορθώσει την παραμόρφωση και να αποτρέψει την περαιτέρω εξέλιξή της.

Η χειρουργική επέμβαση περιλαμβάνει μεταξύ άλλων την σπονδυλοδεσία, η οποία στοχεύει να αποκαταστήσει την παραμόρφωση και να αποτρέψει την περαιτέρω εξέλιξη με τη σύνδεση των λιγότερων δυνατόν σπονδύλων μεταξύ τους. Συχνά αφορά μόνο την ήδη άκαμπτη θωρακική μοίρα χωρίς να περιλαμβάνει την εύκαμπτη οσφυϊκή μοίρα και επομένως χωρίς να επηρεάζει καθόλου την κίνηση της σπονδυλικής στήλης.

Η επέμβαση αυτή πραγματοποιείται τα τελευταία 15 έτη με απόλυτη ασφάλεια από τον Δρ. Μάριο Λυκίσσα με την βοήθεια του διεγχειρητικού αξονικού τομογράφου για την τοποθέτηση των εμφυτευμάτων (O-arm navigation) η οποία εκμηδενίζει την πιθανότητα τραυματισμού των νευρικών στοιχείων και πρόκλησης μετεγχειρητικής νευρολογικής βλάβης.

Για την αντιμετώπιση της σκολίωσης παιδιών και ενηλίκων, όταν το χειρουργείο ενδείκνυται, παρέχεται μια αποκλειστική λύση που συνδυάζει το ρομποτικό σύστημα Excelsius GPS, τη διεγχειρητική πλοήγηση O-arm Navigation ΙΙ και τη διεγχειρητική νευροφυσιολογική παρακολούθηση. Αυτά τα συστήματα που χρησιμοποιούνται από τον Ορθοπαιδικό Χειρουργό Δρ. Λυκίσσα σε καθημερινή βάση προσφέρουν εξαιρετική ευκολία και ακρίβεια στην τοποθέτηση εμφυτευμάτων και μειώνουν τον κίνδυνο πρόκλησης νευρολογικής βλάβης, ενώ επιτυγχάνουν εντυπωσιακά αποτελέσματα. Με βάση μελέτη του κέντρου μας, ο μέσος όρος διόρθωσης της παραμόρφωσης υπερβαίνει το 90% σε σύγκριση με τον αρχικό βαθμό, ενώ σε πολλούς ασθενείς επιτυγχάνεται το 100%. Αυτό το ποσοστό διόρθωσης της σκολίωσης θεωρείται παγκοσμίως υψηλό και συνδέεται άμεσα με την επιλογή των καταλληλότερων εμφυτευμάτων με την υποστήριξη της ρομποτικής τεχνολογίας και της πλοήγησης.