Σκολίωση και πόνος στη σπονδυλική στήλη

Η σκολίωση είναι μια σύνθετη, τρισδιάστατη παραμόρφωση της σπονδυλικής στήλης που χαρακτηρίζεται από μια μη φυσιολογική πλάγια καμπύλη, η οποία συχνά συνοδεύεται από στροφή των σπονδύλων. Αν και η σκολίωση μπορεί να εμφανιστεί σε διάφορες ηλικίες, μορφές και βαθμούς σοβαρότητας, συχνά παραμένει αδιάγνωστη μέχρι να επιδεινωθεί αρκετά ή να προκαλέσει δυσάρεστα συμπτώματα όπως πόνο. Η σκολίωση δεν σημαίνει ότι θα εκδηλώνεται πάντα με πόνο. Μερικοί ασθενείς με σκολίωση δεν αισθάνονται πόνο ή ο πόνος είναι ήπιος και δεν θέτει εμπόδια στην καθημερινότητά τους. Ωστόσο, για άλλους, ο πόνος μπορεί να είναι πολύ έντονος ώστε να επηρεάσει κάθε πτυχή της καθημερινότητας και συνολικά της ζωής τους. Ο πόνος που σχετίζεται με τη σκολίωση μπορεί να διαφέρει σημαντικά, ανάλογα με παράγοντες όπως το μέγεθος της καμπύλης, η συγκεκριμένη μοίρα της σπονδυλικής στήλης που προσβάλλεται και η συνύπαρξη άλλων παθήσεων της σπονδυλικής στήλης. 

Σκολίωση και πόνος στη σπονδυλική στήλη 

Η σκολίωση συμβάλλει ώστε να εκδηλωθεί πόνος στη σπονδυλική στήλη εξαιτίας διαφόρων παραγόντων. Αρχικά, η παραμόρφωση της σπονδυλικής στήλης μπορεί να οδηγήσει σε ανισορροπία των μυών της ράχης, με τους μύες στην κυρτή πλευρά της καμπύλης να διατείνονται και εκείνους στην κοίλη πλευρά να συμπιέζονται και να εξασθενούν. Αυτή η ανισορροπία συχνά οδηγεί σε μυϊκή κόπωση, μυϊκό σπασμό και πόνο. Η πάθηση αυτή μπορεί επίσης να επηρεάσει τη στάση του σώματος προς τα εμπρός/πίσω που είναι γνωστή και ως οβελιαία ισορροπία. Η λανθασμένη στάση του σώματος η οποία ονομάζεται απώλεια της οβελιαίας ισορροπίας και η οποία έχει απασχολήσει πολύ τον ιατρικό κόσμο τα τελευταία χρόνια, μπορεί να οδηγήσει σε σπασμό ή κόπωση των μυών, γεγονός που με τη σειρά του προκαλεί έντονο πόνο αλλά και σκύψιμο προς τα εμπρός ιδιαίτερα κατά τις απογευματινές ώρες. 

Η σκολίωση μπορεί επίσης να επιβαρύνει τις αρθρώσεις της σπονδυλικής στήλης και της λεκάνης, οι οποίες εν τέλει φθείρονται ή αναπτύσσουν φλεγμονή. Η τρισδιάστατη παραμόρφωση της σπονδυλικής στήλης μπορεί να ασκήσει άνιση πίεση στις αρθρώσεις, οδηγώντας σε εκφυλιστικές αλλαγές αυτών και σε αρθρίτιδα. Αυτή η αρθρίτιδα των αρθρώσεων της σπονδυλικής στήλης και της λεκάνης αποτελεί συχνή πηγή πόνου στην πλάτη και την μέση, ιδιαίτερα σε ενήλικες με σκολίωση. Πρόκειται για την εκφυλιστική σκολίωση των ενηλίκων. 

Οι μεσοσπονδύλιοι δίσκοι αποτελούν αναπόσπαστο τμήμα της σπονδυλικής στήλης. Βρίσκονται ανάμεσα στους σπονδύλους και λειτουργούν απορροφώντας τους κραδασμούς και προσφέροντας ευλυγισία στην αυχενική και στην οσφυϊκή μοίρα. Η φθορά και η εκφύλισή τους, γνωστή και ως δισκοπάθεια, μπορεί να επιφέρει σημαντικές επιπτώσεις με σημαντικότερη την εκδήλωση χρόνιου πόνου που δεν περνά ή υποτροπιάζει συχνά μετά την διακοπή της φαρμακευτικής αγωγής.  Η φθορά που υφίσταται η σπονδυλική στήλη εξαιτίας της σκολίωσης μπορεί να επιταχύνει την εκφύλιση των μεσοσπονδύλιων δίσκων, οδηγώντας σε καταστάσεις όπως η κήλη μεσοσπονδύλιου δίσκου, η οποία μπορεί να προκαλέσει συμπίεση των νευρικών ριζών και πόνο στην μέση ή/και στα κάτω άκρα.

Η σκολίωση μπορεί τέλος να προκαλέσει στένωση του σπονδυλικού σωλήνα και των τρημάτων μέσω των οποίων εξέρχονται τα νωτιαία νεύρα, γεγονός που οδηγεί σε συμπίεση των νεύρων αυτών. Αυτή η συμπίεση μπορεί να προκαλέσει ριζιτικό πόνο, που συχνά γίνεται αισθητός ως έντονος πόνος στο πόδι (ισχιαλγία) στους ασθενείς με σκολίωση της οσφυϊκής μοίρας ή πόνος που ακτινοβολεί στα χέρια εάν πρόκειται για σκολίωση που εντοπίζεται στην αυχενική ή στην θωρακική μοίρα της σπονδυλικής στήλης. Θα πρέπει να τονιστεί στο σημείο αυτό ότι δεν είναι μόνο οι περιπτώσεις εκφυλιστικής σκολίωσης που εμφανίζονται στην ενήλικο ζωή που συνοδεύονται από πόνο. Αντίστοιχα, και οι ενήλικες που εμφάνισαν σκολίωση ως παιδιά ή έφηβοι μπορεί επίσης να αισθάνονται πόνο στην μέση και την πλάτη που προκαλείται από φθορά στους μεσοσπονδύλιους δίσκους και τις σπονδυλικές αρθρώσεις, ειδικά εάν δεν έλαβαν την κατάλληλη θεραπεία σε μικρότερη ηλικία. 

Παράγοντες που επηρεάζουν τον πόνο στη σκολίωση

Δεν βιώνουν πόνο όλοι οι άνθρωποι με σκολίωση και, όταν ο πόνος εμφανιστεί, η ένταση και η φύση του μπορεί να διαφέρουν σημαντικά. Οι κυριότεροι παράγοντες που επηρεάζουν την εκδήλωση του πόνου περιλαμβάνουν:

• Βαθμός παραμόρφωσης: Οι μεγαλύτερες καμπύλες, ιδιαίτερα εκείνες άνω των 30 μοιρών, είναι πιο πιθανό να προκαλέσουν πόνο σε οποιαδήποτε ηλικία. Ωστόσο, ακόμη και η μικρότερου μεγέθους σκολίωση μπορεί να αποτελέσει αίτιο πόνου εφόσον προκαλεί σημαντική ανισορροπία των μυών ή συμπίεση νεύρων. 
• Εντόπιση της παραμόρφωσης: Οι θωρακικές καμπύλες μπορεί να προκαλέσουν περισσότερο πόνο στην πλάτη και τους ώμους, ενώ οι οσφυϊκές καμπύλες είναι πιο πιθανό να προκαλέσουν πόνο στη μέση ο οποίος συχνά ακτινοβολεί στους γλουτούς και τα κάτω άκρα.
• Ηλικία εμφάνισης: Ο πόνος είναι πιο συχνός στους ενήλικες με σκολίωση λόγω των συνδυασμένων επιπτώσεων της απώλειας της ισορροπίας του σώματος, της εκφύλισης των μεσοσπονδυλίων δίσκων, της στένωσης του σπονδυλικού σωλήνα και των τρημάτων, καθώς και της αρθρίτιδας των αρθρώσεων της σπονδυλικής στήλης.
• Σωματική δραστηριότητα: Ορισμένες δραστηριότητες που ασκούν πίεση στη σπονδυλική στήλη, όπως η άρση βαρέων αντικειμένων ή το παρατεταμένο κάθισμα, μπορεί να προκαλέσουν ή να επιδεινώσουν τον πόνο σε άτομα με σκολίωση.
• Συνοδές παθήσεις: Παθήσεις όπως η σπονδυλική στένωση, η οστεοπόρωση ή η προηγούμενη χειρουργική επέμβαση στη σπονδυλική στήλη μπορούν να επηρεάσουν την εμφάνιση και τη σοβαρότητα του πόνου σε ασθενείς με σκολίωση.

Προκειμένου να προληφθεί ή να αντιμετωπιστεί ο πόνος και τα υπόλοιπα προβλήματα που προκαλεί η σκολίωση, είναι σημαντικό ο ασθενής να απευθυνθεί σε ειδικό. Η έγκαιρη διάγνωση, η εφαρμογή ενός απόλυτα εξατομικευμένου σχεδίου θεραπείας και η συνεχιζόμενη παρακολούθηση είναι βασικά στοιχεία στη διαχείριση της σκολίωσης και στον μετριασμό των επιπτώσεών της στην καθημερινή ζωή. Δεν αποκλείεται προχωρημένες περιπτώσεις και ασθενείς με χρόνιο πόνο που δεν περνά με φάρμακα ή επαναλαμβανόμενες φυσικοθεραπείες να χρειαστούν χειρουργική επέμβαση προκειμένου ο ασθενής να ανακτήσει την ποιότητα της ζωής του και να αποτραπούν δυσμενείς καταστάσεις. Ο Ορθοπαιδικός Χειρουργός – Χειρουργός Σπονδυλικής Στήλης Δρ. Μάριος Λυκίσσας αντιμετωπίζει κάθε περιστατικό σκολίωσης με την ενδεδειγμένη ανά περίπτωση τεχνική, ώστε κάθε ασθενής να επιστρέψει σε μια ενεργή και χωρίς πόνο καθημερινότητα.