Κύφωση
Ως κύφωση ορίζεται η κύρτωση της σπονδυλικής στήλης προς τα πίσω περισσότερο από 45° μοίρες. Φυσιολογικά στην θωρακική μοίρα υπάρχει κύφωση η οποία όμως δεν ξεπερνά τις 45 μοίρες.
Κύφωση & Αίτια
Υπάρχουν διάφορες αιτίες της κύφωσης. Η πρώτη είναι η συγγενής, που σημαίνει ότι είναι μια κατάσταση που υπάρχει από τη γέννηση. Ένα συγγενές πρόβλημα της σπονδυλικής στήλης επηρεάζει την ανάπτυξη της σπονδυλικής στήλης. Άλλη αιτία είναι τα κατάγματα που προκαλούνται από έναν ή περισσότερους τραυματισμούς στη σπονδυλική στήλη. Επίσης, ιατρογενείς παράγοντες μπορεί να προκαλέσουν κύφωση σαν αποτελέσματα κάποιας ιατρικής θεραπείας ή χειρουργικής επέμβασης. Τέλος, η οστεοπόρωση μπορεί να προκαλέσει κύφωση στους ενήλικες. Η οστεοπόρωση είναι μια κατάσταση που οδηγεί σε μεγάλη απώλεια της οστικής μάζας, αφήνοντας τα οστά εύθραυστα και επιρρεπή σε κατάγματα. Η οστεοπόρωση είναι η πιο συχνή αιτία κύφωσης στους ενήλικες. Είναι πολύ πιο συχνή στις γυναίκες από ότι στους άνδρες, λόγω της μείωσης των οιστρογόνων στις εμμηνοπαυσιακές και μετεμμηνοπαυσιακές γυναίκες.
Τύποι Κύφωσης
Κύφωση λόγω κακής στάσης
Είναι πιο συχνή σε εφήβους και νεαρούς ενήλικες, καθώς συχνά γέρνουν τους ώμους προς τα εμπρός όταν στέκονται όρθιοι ή κάθονται, με αποτέλεσμα η σπονδυλική στήλη να φαίνεται ότι γέρνει προς τα εμπρός. Συχνά συνοδεύεται από «υπερλόρδωση» της οσφυϊκής μοίρας της σπονδυλικής στήλης. Η οσφυϊκή μοίρα της σπονδυλικής στήλης έχει μια φυσιολογική λόρδωση. Με την υπερλόρδωση η οσφυϊκή μοίρα της σπονδυλικής στήλης προσπαθεί να αντισταθμίσει την υπερβολική θωρακική κύφωση γέρνοντας περισσότερο προς την αντίθετη κατεύθυνση.
Η κύφωση λόγω κακής στάσης διορθώνεται εύκολα όταν η σπονδυλική στήλη φέρεται σε υπερέκταση. Στις ακτινογραφίες, δεν παρατηρούνται σπονδυλικές ανωμαλίες. Η κύφωση αυτή διορθώνεται εύκολα με εκπαίδευση σχετικά με τη σωστή στάση του σώματος και επανεκπαίδευση στο πώς να κάθεται και να στέκεται σωστά ο έφηβος. Η ενδυνάμωση των μυών της πλάτης μπορεί να βοηθήσει στη σωστή στάση του σώματος.
Η Κύφωση Scheuermann
Στην κύφωση Scheuermann, η κύφωση της θωρακικής μοίρας συνήθως κυμαίνεται από 45 έως 75 μοίρες. Στις ακτινογραφίες παρατηρείται σφηνοειδής παραμόρφωση μεγαλύτερη από πέντε μοίρες τριών ή περισσότερων συνεχόμενων σπονδύλων.
Στη νόσο του Scheuermann, παρατηρούνται επίσης οι όζοι Schmorl στα άκρα των προσβεβλημένων σπονδύλων. Αυτοί οι όζοι είναι μικρές κήλες του μεσοσπονδύλιου δίσκου στις πλάκες των σπονδύλων.
Η αιτία της κύφωσης Scheuermann παραμένει άγνωστη, αλλά υπάρχουν πολλές πιθανές θεωρίες για αυτήν. Ο Scheuermann, ο Δανός ακτινολόγος από τον οποίο πήρε το όνομά της η πάθηση, ήταν ο πρώτος που την παρατήρησε. Θεώρησε ότι ήταν το αποτέλεσμα νέκρωσης λόγω τοπικής ισχαιμίας. Η διαταραχή της φυσιολογικής ανάπτυξης που ακολουθεί είναι αυτή που προκαλεί την υπέρμετρη κύφωση. Τέλος, φαίνεται ότι υπάρχει υψηλή γενετική προδιάθεση με τα αγόρια να προσβάλλονται συχνότερα από τα κορίτσια.
Ασθενής 25 ετών με κύφωση Scheuermann και πόνο από την εφηβική του ηλικία. Συνοδός σκολίωση. Οι ακτινογραφίες δείχνουν την κύφωση πριν και 2 ημέρες μετά το χειρουργείο το οποίο έγινε με τη βοήθεια της χειρουργικής πλοήγησης. Στόχος του χειρουργείου ήταν η μείωση της κύφωσης από τις 80 μοίρες στις 40 μοίρες (φυσιολογικό) και η ταυτόχρονη διόρθωση της σκολίωσης.
Συγγενής Κύφωση
Η συγγενής κύφωση αναφέρεται σε ανώμαλη ανάπτυξη της σπονδυλικής στήλης με την οποία το άτομο γεννιέται. Στη συγγενή κύφωση, ανευρίσκονται συχνά (20-30%) συγγενείς ανωμαλίες από το ουροποιητικό σύστημα.
Η θεραπεία για σοβαρές συγγενείς παραμορφώσεις κύφωσης είναι συνήθως χειρουργική. Εφόσον υπάρχει ένδειξη, η πρώιμη χειρουργική επέμβαση προσφέρει τα καλύτερα αποτελέσματα και μπορεί να αποτρέψει την περαιτέρω επιδείνωση της καμπύλης. Ο τύπος της χειρουργικής επέμβασης θα εξαρτηθεί από τη φύση της ανωμαλίας.
Τα συντηρητικά (μη χειρουργικά) μέτρα θεραπείας δεν είναι αποτελεσματικά στη διόρθωση αυτού του τύπου κύφωσης. Εάν επιλεγεί η μη χειρουργική θεραπεία, είναι σημαντική η στενή ιατρική παρακολούθηση.
Νευρομυϊκές Παθήσεις
Νευρομυϊκές παθήσεις που οδηγούν σε παράλυση μπορεί να συνοδεύονται από κύφωση. Η κύφωση που προκύπτει είναι το αποτέλεσμα της παράλυσης. Στις νευρομυϊκές αυτές παθήσεις περιλαμβάνεται η πολιομυελίτιδα, η νωτιαία μυϊκή ατροφία και η εγκεφαλική παράλυση. Η επιδείνωση της κύφωσης σε αυτές τις περιπτώσεις είναι προοδευτική και όχι απότομη.
Μετατραυματική Κύφωση
Ο τραυματισμός της σπονδυλικής στήλης μπορεί να οδηγήσει τόσο σε προοδευτική κύφωση όσο και σε νευρολογικά προβλήματα. Στην περίπτωση του σπονδυλικού κατάγματος στη θωρακική ή οσφυϊκή μοίρα της σπονδυλικής στήλης, το 90% των περιπτώσεων θα εμφανιστεί κύφωση εφόσον αυτό δεν αντιμετωπιστεί επαρκώς. Η θεραπεία για τη μετατραυματική κύφωση περιλαμβάνει είτε τον κηδεμόνα είτε την χειρουργική επέμβαση. Η επιλογή θα εξαρτηθεί από τη σοβαρότητα της κατάστασης.
Μετεγχειρητική Κύφωση
Κύφωση μπορεί να εμφανιστεί μετά από χειρουργική επέμβαση στη σπονδυλική στήλη για τη διόρθωση άλλων προβλημάτων. Αυτό συμβαίνει συνήθως όταν η επέμβαση που εκτελείται δεν οδηγεί σε σπονδυλοδεσία (ψευδάρθρωση) ή όταν η αποσυμπίεση της σπονδυλικής στήλης προκαλεί αστάθεια. Μπορεί όμως να συμβεί και επάνω από μια επιτυχημένη σπονδυλοδεσία. Η κύφωση αυτή μπορεί να απαιτήσει μια δεύτερη επέμβαση για να διορθωθεί το πρόβλημα.
Εκφυλιστική Κύφωση
Πολύ συχνή σε ηλικιωμένα άτομα είναι η κύφωση που προκαλείται από την εκφύλιση, δαηλαδή την φθορά της οσφυϊκής μοίρας της σπονδυλικής στήλης. Με την πάροδο του χρόνου, η γήρανση του σώματος και συγκεκριμένα της σπονδυλικής στήλης μπορεί να οδηγήσει σε κατάρρευση των μεσοσπονδυλίων δίσκων, αλλαγές στο σχήμα των σπονδύλων και εξασθένηση των συνδέσμων που στηρίζουν τη σπονδυλική στήλη. Αυτό με τη σειρά του θα οδηγήσει στη εμφάνισης της κύφωσης. Μόλις η κύφωση εμφανιστεί δυστυχώς δεν παύει να επιδεινώνεται.
Άλλα αίτια κύφωσης
Διαφορετικοί τύποι συστηματικών ασθενειών μπορεί να προκαλέσουν την εμφάνιση κύφωσης. Αυτές οι καταστάσεις περιλαμβάνουν: διάφορα σύνδρομα (Νευροϊνωμάτωση τύπου 1, Marfan, κτλ) την λοίμωξη της σπονδυλικής στήλης, τους όγκους που αφορούν τη σπονδυλική στήλη καθώς και διάφορα αυτοάνοσα νοσήματα (πχ αγκυλοποιητική σπονδυλοαρθρίτιδα).
Ασθενής 13 ετών με σοβαρού βαθμού κυφοσκολίωση λόγω Νευροϊνωμάτωσης τύπου 1. Εικόνες πριν και άμεσα μετά το χειρουργείο.
Συμπτώματα Κύφωσης
Τα συμπτώματα της κύφωσης μπορεί να κυμαίνονται από επίμονο πόνο κυρίως στην όρθια θέση έως σοβαρή διαταραχή της λειτουργίας των πνευμόνων και της καρδιάς. Εάν η καμπύλη επιδεινωθεί σημαντικά μπορεί να αρχίσει να ασκεί πίεση στο νωτιαίο μυελό και να προκαλέσει νευρολογικά προβλήματα από τα κάτω ή/και τα άνω άκρα. Εάν η κύφωση αφορά την θωρακική μοίρα της σπονδυλικής στήλης, η καμπύλη μπορεί να δυσκολέψει την αναπνοή και να επηρεάσει τη λειτουργία της καρδιάς.
Θεραπεία Κύφωσης
Οι θεραπευτικές επιλογές για την αντιμετώπιση της κύφωση είναι ποικίλες. Όποτε είναι δυνατόν, η πρώτη επιλογή θεραπείας είναι συντηρητική. Η συντηρητική θεραπεία περιλαμβάνει φάρμακα, άσκηση και κηδεμόνα για τη στήριξη της σπονδυλικής στήλης.
Εάν συνυπάρχει οστεοπόρωση, η θεραπεία της οστεοπόρωσης μπορεί να επιβραδύνει την επιδείνωση της εκφυλιστικής κύφωσης. Αυτό μπορεί να επιτευχθεί με διάφορους τρόπους. Οι τρέχουσες συστάσεις περιλαμβάνουν: αύξηση της πρόσληψης ασβεστίου και της βιταμίνης D, θεραπεία ορμονικής υποκατάστασης και ασκήσεις που αυξάνουν την μυϊκή μάζα.
Η χρήση του κηδεμόνα μπορεί να προσφέρει κάποια ανακούφιση από τον πόνο. Ωστόσο, στους ενήλικες, δεν θα οδηγήσει στην επιθυμητή ανόρθωση της σπονδυλικής στήλης. Με εξαίρεση τα παιδιά και τους εφήβους που ο κηδεμόνας μπορεί να δράσει ουσιαστικά διορθώνοντας την κύφωση, στους ενήλικες ο κηδεμόνας χρησιμοποιείται για ανακούφιση από τον πόνο και όχι για πρόληψη της επιδείνωσης της παραμόρφωσης.
Η φυσικοθεραπεία και η άσκηση είναι ένα σημαντικό μέρος της θεραπείας της κύφωσης των ενηλίκων. Ένα καλά σχεδιασμένο πρόγραμμα άσκησης μπορεί να προσφέρει ανακούφιση από τον πόνο σε πολλούς ασθενείς.
Πότε συνιστάται η χειρουργική επέμβαση για την αντιμετώπιση της κύφωσης;
Η χειρουργική επέμβαση συνιστάται στις ακόλουθες περιπτώσεις:
- Πόνος. Ο πιο συνηθισμένος λόγος για την χειρουργική επέμβαση είναι η ανακούφιση από τον χρόνιο πόνο. Οι περισσότερες περιπτώσεις χειρουργικών επεμβάσεων κύφωσης γίνονται για την ανακούφιση από τον πόνο.
- Επιδείνωση της καμπύλης. Η επιδείνωση της κύφωσης είναι ένας άλλος λόγος χειρουργικής επέμβασης. Σε αυτή την περίπτωση συνιστάται χειρουργική επέμβαση για την πρόληψη των προβλημάτων που προκαλούνται από τη σοβαρή κύφωση, όπως προβλήματα από το καρδιοαναπνευστικό και την κατάποση του φαγητού αλλά και την αδυναμία να περπατήσει κανείς όρθιος.
- Κόσμηση. Σε κάποιες περιπτώσεις, η κύφωση προκαλεί σωματικές αλλαγές που δεν είναι αποδεκτές από τον ασθενή. Σε αυτές τις περιπτώσεις, η χειρουργική επέμβαση είναι η μόνη επιλογή για τη διόρθωση της παραμόρφωσης του σώματος. Οι περισσότερες περιπτώσεις επέμβασης για αισθητικούς λόγους γίνονται σε νεαρούς ενήλικες και εφήβους.
Χειρουργικές Επεμβάσεις
Όταν η κύφωση απαιτεί χειρουργική επέμβαση, οι επιλογές είναι πολυάριθμες. Κάθε περίπτωση κύφωσης είναι διαφορετική και η καθεμία απαιτεί μια πολύ εξειδικευμένη προσέγγιση για βέλτιστα αποτελέσματα. Ο Ορθοπαιδικός Χειρουργός Δρ. Λυκίσσας με την βοήθεια της πλοήγησης και της ρομποτικής πλοήγησης έχει χειρουργήσει με επιτυχία εκατοντάδες ασθενείς με κύφωση κάθε ηλικίας και αιτιολογίας ακόμη και τις πιο σπάνιες και απαιτητικές περιπτώσεις παγκοσμίως.
Η χειρουργική επέμβαση θα πρέπει να επιλύσει το σύνολο των προβλημάτων που προκαλεί η κύφωση και όχι μόνο για την διόρθωση της σπονδυλικής στήλης. Οι στόχοι των χειρουργικών επεμβάσεων για την κύφωση περιλαμβάνουν:
• Την μείωση της παραμόρφωσης
• Την διακοπή της επιδείνωσης της παραμόρφωσης
• Την αποσυμπίεση των νεύρων και του νωτιαίου μυελού
• Την απαλλαγή του ασθενούς από τον χρόνιο πόνο
Ασθενής 12 ετών με σοβαρότατου βαθμού κύφωση ως αποτέλεσμα φυματιώδους σπονδυλίτιδας από την ηλικία των 4 ετών. Από μερικών μηνών προοδευτική αδυναμία στα κάτω της άκρα συνέπεια της σημαντικής πίεσης του νωτιαίου μυελού αντίστοιχα προς την κορυφή της παραμόρφωσης. Η ασθενής χειρουργήθηκε από τον Δρ Λυκίσσα στα πλαίσια φιλανθρωπικού έργου σε συνεργασία με την οργάνωση Upright Africa. Σημαντική διαφορά άμεσα μετεγχειρητικά. Η ασθενής περπάτησε την επόμενη ημέρα από το χειρουργείο και εξήλθε από το νοσοκομείο 3 ημέρες μετά.
Ασθενής 67 ετών με σοβαρή κύφωση της αυχενικής μοίρας της σπονδυλικής στήλης ως επακόλουθο λοίμωξης από σταφυλόκοκκο με αποτέλεσμα τον έντονο πόνο στον αυχένα, τη δυσχέρεια κατάποσης, τον σημαντικό περιορισμό της κεφαλής μόνο σε θέση κάμψης και απώτερο επακόλουθο την αδυναμία βάδισης. Ο ασθενής υπεβλήθει στο ίδιο χειρουργείο σε επέμβαση πρόσθιας και οπίσθιας σπονδυλοδεσίας με την βοήθεια της ρομποτικής πλοήγησης, αποσυμπίεση του νωτιαίου μυελού και διόρθωση της κύφωσης.